MIJN JEUGD
Zoals ik al vertelde volgden er vijf zusjes na mij. Die werden geboren met een regelmaat. De eerste kwam toen ik twee jaar was, dat was Rita. Later zou blijken dat dit een zusje was van dezelfde vader als ik .
Weer twee jaar later kwam Jannie, die in de beginjaren Jannette werd genoemd, iets wat ik zelf een erg lange tijd heb volgehouden. Zij was de brutaalste van ons. Ze sprak echt plat Haags rond haar zesde jaar en was ook degene die mijn vader uitlachte als die weer een driftbui had en ons een pak slaag gaf. Dan zei ze al lachende ‘sla maar, dan lig je zo weer te piepen’. Nu, en dat was dan ook zo, want vader had astma en moest elke dag 3 poeders slikken.
Een jaar later kwam Pepita, zij was denk ik wel mijn lievelingszuster. Ze ging ook graag mee wandelen en vond de treintjes ook leuk.
Dan kwam weer een jaar later Trudy. Dat was ook een opstandige en vond de verplichte verdeling van het huishoudelijke werk maar niets. Want de huishoudelijke taken werden verdeeld en we moesten allemaal meehelpen. Ik moest altijd de kachel aanmaken en natuurlijk de sintels er uithalen.
Maar ook aardappelen schillen, afwassen of afdrogen waren de werkzaamheden. Iedereen moest dat om de beurt doen.
Er werd gewassen in een wasmachine, soms moest de erg vuile was eerst op een schrobbord vooraf gedaan worden en dan moest de was door de wringer. En dan opgehangen worden op het balkon of op het rekje bij de kachel.
We waren een arbeidersgezin met een minimum inkomen en je moest bij de Gruyter gaspenningen kopen, later toen we gas kregen. Dus ma had een soort trommel met gleuven waarin het geld verdeeld werd., want als je geen geld had voor de gasmunten kon je ook niet meer koken.
Ik geloof twee jaar na Trudy kwam Arno en weer een paar jaar later Dicky.
Maar het aantal was nog niet compleet. Op een ochtend vroeg mijn moeder of ik alle kinderen bij me 
wilden nemen op mijn kamer. Daarna kwam ze me vertellen dat we er weer een zusje bij hadden, dat was Moniek.
Pa was dacht ik gewoon gaan werken, en voor mijn moeder was het bevallen zo gewoon.
Mijn broer Peter werd geboren toen ik al getrouwd was en het huis uit. Ik weet nog dat we op het punt stonden om op vakantie te gaan naar Spanje toen het bericht kwam dat ik er een broertje bij had. Ik was opgelucht want de vorige bevalling van mijn moeder was van een dood kindje. Dus we konden gewoon op vakantie.
Hij heeft denk ik wel geluk gehad dat hij nagenoeg alleen verder is opgevoed in een tijd dat je gewoon lang naar school moest.
Arno hoefde niet als dienstplichtige in dienst want die was van het jaar dat niet iedereen hoefde op te komen, omdat er te veel dienstplichtigen waren en Dicky hoefde niet omdat hij de derde was en vrijstelling door broederdienst had.
We houden sinds een paar jaar om de twee jaar een familiedag, waar de meesten wel aanwezig zijn en dat is steeds een gezellige gebeurtenis. Natuurlijk wordt er een korte wandeling gemaakt. Meestal in de vorm van een GPS-opdracht, puzzeltocht of we gaan klootschieten.
Opa en oma de Lijster
.jpg)
Bij opa en oma de Lijster hadden ze een kolenhok dat werd gevuld door de kolenboer. Maar op de Hoefkade moesten we van die zakjes kolen en houtjes halen. Opa en Oma hadden ook nog turfblokken, die werden in de stoof gedaan. Daar kon je met je voeten op zitten, dan werden die lekker warm.
Opa en oma hadden ook een voorkamer. Dat was een deftige kamer, daar zaten ze maar soms in en als je dan in een van de twee fauteuils zat kon je door het spiegeltje zo de straat in kijken.
In de normale huiskamer hadden ze een hele grote spiegel hangen. Daar mocht je niet in kijken want dan groeiden je handen boven het graf uit vertelde opa. In de erker tussen de twee kamers werden op verjaardagen wel door ome Dick, de broer van mijn moeder, gegoocheld en die speelde ook poppenkast.
Dan had je ome Hans, die was met de zuster van mijn moeder getrouwd. Hij woonde in Vaasen. Dat lag ver weg en ome Hans had de Hansaplast uitgevonden, vertelde hij. Hij had altijd een grapje met zijn handen. Later heeft hij een groot ongeluk in de pleisterfabriek gekregen.
Op straat ging ik wel eens beneden naast een raam staan van de buren, dan kon ik de huiskamer in kijken. Daar hadden ze een zwart-wit televisie. Het ging over ruimtevaart, maar ik kon het verder natuurlijk niet horen maar ik vond het erg mooi.
Opa en oma Schuil
Die woonden in Veendam. Dat was erg ver weg. Dan gingen we eerst met de trein naar Assen en dan met de bus via Wildervank en Sappemeer. Nu, dat ritje konden we wel dromen tijdens aardrijkskunde. Opa was ouderling van de Nederlands Gereformeerde kerk en schoenmaker in Veendam Hij had een schoenwinkel. Daar verkocht oma de schoenen en hij zat achter in de werkplaats schoenen te maken. Ja, er werd ook schoenen op maat gemaakt, maar het waren natuurlijk hoofdzakelijk zolen en hakken. Hij liet me ook meehelpen als ik er was. Dan moest ik de kleine spijkertjes uit zijn werktafel trekken. Ik denk dat hij ze er speciaal voor mij eerst in geslagen had.
Voor elke maaltijd vertelde hij een stuk uit de bijbel en als wij er waren moest mijn vader het ook soms doen. Toen ik wat groter was mocht ik dat doen.
Er werd op zondag niets gedaan buiten een rondwandeling en twee keer op de dag naar de kerk. Ze hadden een meid, die kookte en waste af. Maar voor de zondag werd alles zo neergezet, dat oma het alleen maar op het fornuis hoefde te zetten. De afwas bleef gewoon tot de maandag wachten.
Ze hadden een pomp waar het water voor de normale dingen werd opgepompt uit de grond.
In de tuin was het huisje. Dat was de poepdoos. Er zat een gat met een hartje in de deur. Eén keer in de week kwam de strontkar de emmers leggen.
Naast hun was een slager, die ook nog zelf slachtte. Daar ging ik wel naar kijken en mocht dan ook meehelpen. Dan moest ik met een soort schobber de haren van het dode varken afschuren. Moet je weten dat één van de varkens niet dood wilde en het huis naar binnenschoot. Die maakte een bende in het huis voordat ze hem er eindelijk weer uit hadden. Maar toen ze hem toen doodschoten met zo een soort zaklantaarn met een pen erin vond ik dat niet leuk en wilde dat niet meer zien.
Ze hadden een leuke dochter. Ik denk dat ik er daarom ook wel graag heen ging. Maar op een dag toen ik kwam mocht ik gelijk meehelpen met het schoonmaken van sperziebonen, wel een grote teil vol, die moesten geweckt worden. Toen had ik het daar wel gezien.
We gingen een keer met de kerst en oud en nieuw naar Veendam. Ik weet nog dat, tijdens de rondwandeling, ik met moeder en oma geen oliebollen mochten eten op zondag. Maar later hoorde ik dat Rita met pa en opa wel een oliebol hadden gegeten.
Ik ging ook nog een keer kikkers vangen, ik gleed uit en zat onder de modder en kon dus niet door de winkel achterom en opa heeft me toen met een tuinslag schoon gespoten.
Kan me ook wel herinneren, dat opa ’s morgens zei ‘Theo jij bent nu ziek hoor’. Dan zei ik ‘nee ik ben niet ziek’, maar dan zei hij ‘zeg maar dat je ziek bent tegen oma hoef je alleen vanmiddag naar de kerk’.
Want de kerk was wel een erg saaie bedoeling en ik weet dat opa en pa regelmatig wat wegdommelden. Maar als er dan actie was gaf ma een duwtje en dan reageerden ze gelijk. We kregen ook altijd een King pepermuntje.
Het overlijden van opa was heel speciaal. Ik was al volwassen en getrouwd. Ik ging samen met mijn vader naar de begrafenis in Veendam, de kerk was tegenover de winkel. We hadden een mooie kerkdienst en een heleboel volgauto’s. Voorop in de stoet liepen drie mannen met de hoge hoed af. Dat was o.a. de dominee.
Iedereen langs de route stopte en nam zijn hoed af toen deze stoet voorbij ging. Op het kerkhof was het ook heel erg druk. Na afloop gingen we naar een zaaltje en kregen we koffie met slagroomgebak. Tijdens deze koffie ging ik naar de dominee en zei dat ik zijn preek zo mooi had gevonden en als de dominee in Leiderdorp zo zou preken ging ik, denk ik, wel eens naar de kerk.
De dominee zei ‘Ik moet je teleurstellen, want de preek is door je opa geschreven, net als de rouwkaarten en zelfs de koffie en het slagroomgebak zijn door hem besteld’.
Ik vond dat zeer bijzonder en heb gedacht ‘als het geloof de mensen zo kan sterken dan alleen is het geloof het waard’.
Oma was een heel ander mens, want ik weet ook dat we daarna nog een keertje bij oma kwamen. Het was avond en ik had door het zijraam iets gezien flikkeren. Dus toen mijn moeder een tijdje met oma aan het praten was vroeg ik of we naar televisie mochten kijken.
Ze vertelde dat dat niet kon want ze had geen televisie. Maar de volgende dag zag ik in de kast een televisie verstopt. Het kwam eruit dat ze geen televisie van de kerk mocht hebben, maar dat ze zich sinds opa dood was eenzaam voelde en toch maar een televisie had aangeschaft.
Opa en ma Tromp
Ja buiten dat ze een lunchroom hadden kwam ik er verder niet zoveel. Wel kan ik me herinneren dat ze 50 jaar en later 60 jaar getrouwd waren en dat ze in de kamer op de muur de zilveren linten van de felicitatie van de Koningin hadden hangen. En dat in hun huiskamer een voor mij erg erotisch schilderij hing met een blote dame met alleen een sluier om haar heen gewikkeld.
Opa was erg lang actief. Hij was voorzitter van de brommerclub en die reed dan toertochten, dat deed hij nog toen hij dik over de tachtig jaar was.
Oma is ook bijna 90 jaar geworden. Het waren twee sterke oude mensen die lang heel erg bij de tijd waren.
Vader en Moeder
Ze hadden, zoals ik al eerder heb aangegeven, niet makkelijk. Mijn moeder was, toen ze Peter had gekregen, zelf oppas van twee kinderen van mijn zusters. Ze waren alle drie geloof ik in dezelfde tijd in verwachting.
We gingen in onze jeugd altijd op vakantie naar Ginkelduin. Daar was een vakantiecentrum van de Bond en we hadden daar dan een huisje. Vele jaren zijn we daarheen geweest. Ik wel niet zo vaak als mijn zusters en broers. Maar dat kwam omdat ik van mijn viertiende moest werken en dus niet mee kon op vakantie.
We hebben allemaal geen echte schoolopleiding gehad, zover ik weet, want ik ben op mijn 20ste het huis uit gegaan. De meisjes gingen na de lagere school naar de huishoudschool en daarna werken. Mijn broer Arno werd slager
Het hele gezin is - toen mijn vader afgekeurd werd voor zijn astma en gezondheid – (behalve mijn zuster Rita en ikzelf omdat wij al getrouwd waren) naar Kollum in Friesland verhuisd. Omdat daar schonere lucht was voor hem en er daar ook geen woningnood was. In Friesland daar zijn ze op één na allemaal blijven wonen, de meesten in Drachten.
Mijn vader en moeder zijn op een moment na mijn scheiding ook gescheiden, maar ze hadden wel altijd nog goed contact met elkaar.
Pa ging later ook nog werken op oudere leeftijd op een camping in Martelange waar een deel van de familie ook regelmatig heen trok. Mijn vader zag je eigenlijk ouder worden, terwijl mijn moeder al vroeg uitgebrand was, ze was op.
Ik kwam niet veel bij mijn ouders. Het was ook een hele reis. Meestal was het maar 1 of 2 keer per jaar en dan werd het een combinatie van ook gelijk een paar zusters of broers bezoeken. Maar toch, als ik er was had ik een hele goede band met moeder. Ze vertelde wel eens dat erg op mijn eigen vader leek, dat was ook een vrijbuiter.
Mijn vader heeft de laatste jaren een paar soorten van kanker gehad, maar leefde nog wel goed en deed veel de laatste jaren. Hij ging zelfs nog even na Amerika met een soort oefenvlucht. Dat kon vroeger. Op Schiphol kon je een vlucht boeken en dan vloog je naar een land en kwam je met dezelfde vlucht weer terug. Dat was om je vliegangst te overwinnen.
Pa belde mij op een moment op en zei ‘Theo als je afscheid van mij wilt nemen moet je morgen naar Drachten komen’.
Dus ik de dag erop maar Drachten en ik kwam bij hem. We hebben een tijdje gesproken over de jeugd en ik heb hem verteld dat ik hem altijd als vader heb gezien. We hadden een goede band. Hij vertelde dat hij de laatste zeven jaar zijn ups en downs gehad had, maar dat hij nog veel had kunnen doen. Maar nu dat er twee vormen van kanker weer opdoken, hij ermee ging stoppen. Hij vroeg me een papier te tekenen dat zijn oudste kinderen de afwikkeling zouden doen. Hij had net als zijn vader gedaan had, de enveloppen van zijn rouwbrief geschreven.
Hij wilde geen plechtigheden. Na de handtekening gaf hij mij 100 euro als erfenis. Hij vertelde dat hij zijn lichaam aan de universiteit had geschonken voor onderzoek. De meeste van zijn huisraad ging terug naar de kringloopwinkel waar het ook vandaan kwam. We gaven elkaar een hand. Ik dronk nog een kop koffie bij mijn zuster Rita in Kollum en terwijl we over de Afslagdijk reden, kregen we het bericht dat vader was overleden. Het was ook een bijzondere man.
Mijn moeder heeft de laatste jaren van haar leven in een verzorgingsflat gewoond.
Maar zoals ik al zei, mijn moeder was niet zo actief meer maar rookte wel haar sigaretjes. Ze heeft altijd veel romans gelezen, maar ging haast niet meer naar buiten
Een keer kwam ik op bezoek en ze deed niet open, dan sta je daar voor een gesloten deur. Op een moment kon ik de aandacht trekken van een zuster. Die deed de deur open en vertelde dat mijn moeder juist vanochtend vroeger geholpen was omdat ze wist dat ik zou komen. De zuster ging met ons mee naar de kamer en opende het huis. Ze was gevallen, had haar alarmapparaat natuurlijk weer niet om of bij zich, en had dus enkele uren op de grond gelegen.
Daar was ze een paar keer gevallen, zodat ze opgenomen werd in het ziekenhuis.
Een keer dachten ze dat ze allemaal waanvoorstellingen had. Ze zag wazen vliegen. Later bleek dat ze staar had en dus mensen had zien aankomen, maar die verdwenen dan rechts of links de rookkamer in. Van de sprinklers dacht ze dat het camera’s waren. Na haar operatie voor staar ging het wel weer een stuk beter. Ze is uiteindelijk 79 jaar geworden.
